Depreme hazırlıklı olabilmek için öncelikle bireylerin yapmaları gereken bazı şeyler var. Hem deprem öncesinde hem de deprem anında yapmamız gerekenleri bilir ve uygularsak, olası bir depremde can kaybını en aza indirme şansımız olabilir. Ben de sizler için yapılması gerekenleri olabildiğince farklı kaynaklardan araştırarak bir araya getirdim.
Deprem süreci için aslında 3 aşama var.
Deprem ÖNCESİ Yapılması gerekenler
Deprem ANINDA Yapılması gerekenler
Deprem SONRASI Yapılması Gerekenler
Öncelikle deprem öncesinde yapılması gerekenler ile başlayalım.
Deprem ÖNCESİ Yapılması Gerekenler
Depreme Dayanıklılık Testi
Ev/ofisin zararsız hale getirilmesi
Korunma alanlarının belirlenmesi
Deprem çantası
Deprem Tatbikatı
Depreme Dayanıklılık Testi
Deprem değil binalar öldürür!
Her şeyden önce, ilk yapmamız gereken depreme dayanıklı bir binada oturuyor olmak.
Öncelikli olarak yaşadığımız yerlerin depreme dayanıklılığını test ettirmemiz gerekiyor. Ancak ne yazık ki bunun da bazı handikapları var.
Öncelikle yaptırabileceğimiz iki farklı test var. İkisinin de sonucu aynı olsa da yöntemleri farklıdır.
Riskli Yapı Tespiti – Eğer binada gözle görünen bir hasar varsa, veya riskli olduğunu düşündüğünüz bir yapınız varsa bu testi yaptırabilirsiniz.
Depreme Dayanıklılık Testi – Eğer görünürde bir hasar yoksa ancak şüpheleniliyorsa veya emin olmak isteniyorsa bu testi yaptırabilirsiniz.
Peki bu testleri nasıl yaptıracağız?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilen kuruluşlar, belediyeler ve özel kurumlar tarafından riskli yapı tespiti yapılmaktadır. Bildiğim kadarıyla yine aynı kurumlar depreme dayanıklılık testi de yapıyor.
Binanın genel durumu, zeminin analizi, binanın fay hatlarına olan yakınlığı detaylı olarak incelenir. Son olarak binadan karot ve parça alınarak inceleme başlatılır. Kısa süre içerisinde risk raporu elinize ulaşır.
Her iki test de ücretlidir.
Şu an İstanbul için İBB’nin ücretsiz bir hizmeti var. 2000 yılı öncesinde yapılmış binalara ücretsiz dayanıklılık testi yapabiliyorlar. Bu testin sonucunda sadece bilgilendirilme yapılıyor herhangi bir yıkım kararı verilmiyor. (http://binatespiti.ibb.istanbul)
Bu testler sonucunda ne oluyor?
Bu testleri yaptırdığınızda eğer binanız riskli bulunursa veya ağır hasarlı olduğu tespit edilirse, Yıkım kararı veriliyor. Bu karar kat maliklerine tebliğ ediliyor;
Yapının riskli olarak tespit edildiği, tebligat tarihinden itibaren 15 gün içinde riskli yapı tespitine karşı Müdürlüğe itiraz dilekçesi verilebileceği, 60 günden az olmamak üzere idarece belirlenecek süre içinde yapının yıktırılması gerektiği” hususları yer alır.
İtirazlar neticesinde tekrar inceleme yapılıyor ancak ikinci incelemede de riskli olduğu kararı verilirse en az 60 gün içerisinde binanın boşaltılması gerekiyor.
Bu testleri kimler yaptırabilir?
Depreme Dayanıklılık Testi’ni de Riskli Yapı Testini de yalnızca tapuda kayıtlı malik yaptırabiliyor. Yani kiracının başvurusu kabul edilmiyor.
Ev/ofisin zararsız hale getirilmesi
Yıkılmayan ancak ağır veya orta hasar alan binalarda eşyalar öldürüyor!
Ev ve ofislerde sabitlenmemiş eşyalar sarsıntı devam ederken devrilme tehlikesi taşımaktadır. Bu durum birçok açıdan oldukça tehlikelidir;
Sabitlenmemiş bir eşyanın yakınında korunuyorsanız üzerinize devrilip size zarar verme riski bulunmaktadır.
Evin içerisinde hareket halindeyseniz ve hareket halindeyken bir eşya devrilirse yaralanabilirsiniz.
Eşyalar çıkış yollarını kapatabilir ve bu da tahliyenizi zorlaştırabilir/süresini uzatabilir.
Devrilen eşyalar kesilme ve yaralanmalara yol açabilir.
Özellikle mutfakta cam, porselen gibi eşyaların bulunduğu dolap kapaklarının sıkıca kapatılması ve sabitlenmesi, deprem anında mutfakta yakalanma ihtimalinize karşı oldukça önemlidir.
Ofislerde dolapların üzerine konulan eşyalar devrilerek size zarar verebilir, bu eşyaların kaymayacak şekilde dolaba sabitlenmesi veya dolap içlerine kaldırılması gerekmektedir.
Evinizde, ofisinizde, okulda kısacası tüm kapalı alanlarda korunabileceğiniz alanların önceden mutlaka belirlenmesi gerekmektedir.
Korunma ile ilgili bilinen iki farklı yöntem vardır;
ÇÖK-KAPAN-TUTUN
YAŞAM ÜÇGENİ
Son zamanlarda Çök-Kapan-Tutun yönteminin yanlış olduğuna dair bilgiler dolaşmaya başladı ancak bu yöntem doğrudur, yalnızca kullanım alanları sınırlıdır.
Çök-Kapan-Tutun
“Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖK, Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN, Düşmemek için sabit bir yere TUTUN”
Bu yöntemi kullanmak için çökeceğiniz güvenli alanın üzerine düşecek şeylerle yıkılmayacağından ve sizi ezmeyeceğinden emin olmanız gerekmektedir.
Örneğin, ofis masanızın altına girecekseniz bu masanın üzerine düşebilecek ağırlıklara dayanıklı olduğundan / sandalyeler ile desteklenmiş olduğundan emin olun.
Yaşam Üçgeni
Bu yöntem çök-kapan-tutun yapamayacağınız durumlarda kullanabileceğiniz, enkazda çokça hayat kurtardığı görülmüş bir yöntemdir.
Dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, yatak, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelerek hayat üçgeni oluşturulmalıdır. Tavanın çökmesi durumunda yanınızdaki eşya size bir yaşam üçgeni sağlayacaktır.
Bu yöntemde dikkat edilmesi gereken, eşyanın yanına çömelirken Cenin pozisyonunun alınması ve omurganın eşyaya doğru yaslanmasıdır. Başınızı kollarınızın arasında alıp bedeninizi olabildiğince küçültmeniz gerekmektedir.
Deprem Çantası veya Afet Çantası diye bilinen acil durumlarda kullanabileceğimiz materyalleri içeren çantalar, zannedilenin aksine enkaz altındayken hayatımızı kurtarması için DEĞİLDİR!
Deprem Çantası, sarsıntı sona erdiğinde eğer dışarı çıkabileceğiniz bir durum varsa, çıkarken yanınızda götürmeniz içindir. Olası büyük bir afette bulunduğunuz yere yardım ulaşmasının uzun sürmesi durumunda, dışarıda yeme, içme ve barınma gibi ihtiyaçlarını, önemli evraklarınızı vs yanınızda bulundurabilmeniz içindir.
❗ Deprem anı için belirlediğiniz korunma alanlarına, SU ve poşet içerisinde DÜDÜK koymanız yeterlidir. Ayrıca telefonunuzun şarjının dolu olmasına dikkat edin. Enkaz altında kalmanız durumunda yanınızda su, yerinizi belli edebilmek adına düdük ve telefonunuzun olması hayatta kalma şansınızı oldukça artıracaktır.
Deprem Çantası Nasıl Hazırlanır?
Deprem çantanızı ailenizin ihtiyaçlarına göre belirleyip hazırladıktan sonra oluşturduğunuz tahliye planına göre çıkışa en yakın noktaya koymanız gerekmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken, deprem çantanızın çıkışı kapatmadığından ve tahliyenizi zorlaştırmayacağından emin olunmasıdır.
Deprem tatbikatının amacı depreme hazırlıklı olmaktır. Deprem anında panikle beraber ne yapmamız gerektiğini bilemeyebiliriz. Bunu bilmenin en iyi yolu daha önce birkaç kez tatbik etmektir.
Deprem tatbikatını aile üyeleriniz, ofisteki arkadaşlarınız ile mutlaka belirli aralıklarla tekrar edin.
Deprem Tatbikatında neler yapılır?
Herkesin deprem anında nerelerde korunabileceğinin belirlenmesi
Korunma alanlarına su ve düdük konulması / Kontrol edilmesi
Afet çantasının içeriğinin ve konumunun kontrol edilmesi
Eşyaların sabitlenme durumlarının kontrol edilmesi
Sarsıntı bittiğinde tahliyeden hemen önce elektrik, su ve doğalgaz vanalarının kapatılması gerekmektedir. Bu vanaların yerlerinin tüm kişilerce bilinmesi ve olası tahliye durumunda vana kapatma işleminin kim tarafından yapılacağının belirlenmesi.
Olası bir yangın durumunda yangın söndürme cihazının nerede olduğunun herkes tarafından bilinmesi. Cihazın kontrollerinin yaptırılması.
Tahliye planının belirlenmesi ve düzenli aralıklarla üzerinden geçilmesi.
Merdivenler deprem anında en güçsüz yerlerdir. Gözle görülmese de hasar almış olabilirler. Tahliye sırasında merdivenlerden koşarak inmek çok tehlikelidir. Her merdivende aşırı yük oluşturmadan sakince ama hızlıca merdivenlerden inmeye çalışın.
Deprem ANINDA Yapılması gerekenler
Deprem anında yapılacakların işe yaraması büyük oranda deprem öncesinde yapılan hazırlıklara bağlıdır. Lütfen depremden önce yapılması gerekenlerin tamamını yaptığınızdan emin olun.
Deprem anında sakin olmak ne kadar önemli olsa da çoğu zaman mümkün değildir. Daha önce tatbikat yaptığınızda sakin kalma ihtimaliniz artar. Panik olsanız bile ne yapmanız gerektiğini bilirsiniz.
Yapılması Gerekenler;
Sarsıntı Bitene Kadar
Depreme yakalandığınız anda bulunduğunuz yeri gözeterek, belirlediğiniz koruma alanlarından en yakınına, yanınıza telefonunuzu alarak, hızlıca geçin. Bunu yaparken başınızı korumaya özen gösterin. Korunma alanına en fazla 10 saniye içerisinde geçmiş olmalısınız. Geçemeyecekseniz bulunduğunuz yerde çök-kapan-tutun yapın.
Örneğin koridorda yakalanırsanız en yakın korunma alanınız salona geçip koltuğun yanına cenin pozisyonunda uzanarak başınızı koruyun.
Eğer çocuğunuz veya hareket etmekte zorlanan biri varsa, deprem anında hızlıca onların yanına gidip, en yakında korunma alanına beraber geçin.
Telefonunuzun yanınızda olmasına özen gösterin. Ancak telefonu almak için zaman kaybetmemeye dikkat edin. Sarsıntıyı hissettiğiniz andan itibaren maksimum 10 saniye içerisinde korunma pozisyonuna geçmiş olmanız gerekiyor.
Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun.
Kapılar ve kapı eşiklerinden uzak durun. KAPI EŞİĞİNDE DURMAYIN! (bu eski ve çok yanlış bir inanıştır, son yıllardaki binaların kapıları kesinlikle sağlam inşa edilmemiş ve güvenli değildir)
Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın. Sarsıntı bitene kadar içeride kalın, ancak sarsıntı bitince dışarı çıkmak güvenlidir. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın.
Araştırmalar, çoğu yaralanmanın bina içinde hareket ederken veya dışarı çıkmaya çalışırken oluştuğunu göstermektedir.
Balkona çıkmayın
Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayın.
Asansör kullanmayın.
Kibrit ve çakmak YAKMAYIN, elektrik düğmelerine DOKUNMAYIN.
Eğer enkaz altında kaldıysanız, Ağzınızı ve burnunuzu mendil ya da kıyafetinizle kapatın. Borulara ya da duvarlara vurarak yerinizi arama kurtarma ekiplerine bildirmeye çalışın ve ıslık çalın. Bağırmayı son çare olarak kullanın. Çünkü bağırmak tehlikeli boyutlarda toz yutmanıza neden olabilir.
❗ Depremlerin genelde gece olduğunu göz önünde bulundurarak şunu öne çıkarmak isterim;
Yatağınızın yanında lütfen bir şişe SU bulundurun.
Gece yatarken telefonunuzun şarjını doldurun.
Yatağınızın yanına poşet içerisinde bir düdük koyun. Depreme gece yatağınızda yakalanırsanız hemen yatağınızın yan tarafındaki boşluğa yuvarlanın. Cenin pozisyonu alıp, omurganızı yatağa doğru yaslayın. Başınızı kollarınızla kapatarak koruyun. Eğer mümkünse yastığınızı başınızın üzerine doğru çekebilirsiniz.
Sarsıntı Bittikten Sonra
Çıkış yolunun güvenli olduğundan emin olduktan sonra yavaşça evden çıkın.
Sarsıntı bittiğinde tahliyeden hemen önce elektrik, su ve doğalgaz vanalarını kapatın.
Deprem SONRASI Yapılması Gerekenler
Deprem sonrası yapılması gerekenler, enkaz altında kalmadığınız durumları kapsamaktadır.
Tahliye planına uygun olarak binayı terk edin.
Afet çantanızı yanınıza almayı unutmayın. Aracınızda da bir afet çantası bulundurabilirsiniz.
Acil haberleşme dışında herhangi bir sebep için telefonunuzu asla kullanmayın, hatları meşgul etmeyin. Mümkün kısa mesaj veya interneti kullanın.
Eğer aracınız zarar görmediyse, güvenli bir yere alın ve bırakın. Aracınızla bir yerden bir yere gitmeye çalışarak trafiğe neden olmayın. bu yardımın gecikmesine ve birçok can kaybına yol açar.
Kendi güvenliğinizi sağladıktan sonra yakın çevrenizde yardıma ihtiyaç duyanlara yardım edin.
Ardından “Acil Toplanma Alanı”na gidin.
ÖNEMLİ ‼️
Lütfen yukarıda yazan tüm maddeleri dikkatli bir şekilde OKUYUN!
Lütfen yukarıda yazan tüm maddeleri UYGULAYIN!
Lütfen bu yazıyı etrafınızdaki herkesle PAYLAŞIN!
Lütfen yaşanan her afette yaşadığımız acılara, kaybettiğimiz canlara üzülüp sonrasında her şeyi unutmayalım. Türkiye’nin deprem bölgesinde olduğunu ve çok yakında çok büyük depremlerin beklendiğini UNUTMAYIN! Bizler, yakınlarımız, bireysel hazırlıklarımızı yapmadığımızda, önlemlerimizi almadığımızda, yardımlar geciktiğinde kimseye kızmamızın bir anlamı olmayacak, kaybettiğimiz canlarımıza ağlıyor olacağız.
❗ LÜTFEN bu kez es geçmeyin, unutmayın, üşenmeyin, ertelemeyin, yaparız bi ara demeyin, yapmamız lazım demeyin, YAPIN!
Referanslar
Bu dokümanı hazırlarken yararlandığım kaynakları paylaşıyorum. Ben elimden geldiğince teyit ettiğim bilgileri yazmaya çalıştım. Eğer bu bilgilerle ilgili bir yorumunuz varsa, yanlış olduğunu düşündüğünüz bir şey varsa veya eksik bir şey varsa lütfen benimle iletişime geçin : [email protected]
